Αυτό που θα βρείτε στις επόμενες σελίδες είναι 10 μικρές αλλά αποτελεσματικές συμβουλές για το πως αντιμετωπίζουμε ένα διαγώνισμα. Το κείμενο αφορά κατά κύριο λόγο διαγωνίσματα των θετικών μαθημάτων, όπως θα διαπιστώσετε όμως και μόνοι σας, τα περισσότερα από αυτά που θα διαβάσετε εφαρμόζονται σε κάθε είδους γραπτή εξέταση.
1. Ξεκούραση
Παρόλο που σαν γεγονός συνήθως υποτιμάται, είναι εξαιρετικά σημαντικό όταν τελικά μας δοθούν τα θέματα, το μυαλό μας να είναι ξεκούραστο. Το λάθος που κάνει ένας αγχωμένος μαθητής είναι να ξενυχτά παραμονές των εξετάσεων, συνήθεια καταστρεπτική, ειδικά αν πρόκειται για τις μέρες των Πανελλαδικών. Το ξενύχτι αυτό, για κάποιον καλά προετοιμασμένο, δεν προσφέρει απολύτως τίποτα. Αντιθέτως, επιβαρύνει την αντίληψη και την ευστροφία του, στοιχεία απαραίτητα σε μαθήματα όπως η Φυσική και τα Μαθηματικά. Προσπαθήστε μια μέρα πριν να χαλαρώσετε. Αποφύγετε το διάβασμα μετά το απόγευμα, βγείτε μια βόλτα ή συναντηθείτε με φίλους. Το βράδυ επιδιώξετε ένα ελαφρύ γεύμα και έναν ήρεμο ύπνο.
2. Διατροφή
Ο εγκέφαλος για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται γλυκόζη. Η γλυκόζη αυτή μπορεί να παραχθεί από τον ίδιο τον οργανισμό, σε μικρές όμως ποσότητες, είτε μπορεί να ληφθεί μέσα από ένα σωστό πρωινό. Πριν το διαγώνισμα φροντίστε για πλούσιες σε υδατάνθρακες τροφές (μέλι, μπάρες, φρούτα), αποφεύγοντας τα βαριά και λιπαρά γεύματα. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης κρατάτε μαζί σας ένα χυμό ή ένα φρούτο (όπου αυτό επιτρέπεται).
3. Ανάγνωση θεμάτων
Πριν ξεκινήσετε την απάντηση ενός θέματος θα πρέπει να αφιερώσετε τον απαιτούμενο χρόνο στην εκφώνηση, διαβάζοντάς την προσεκτικά μέχρι το τέλος. Αυτό θα σας προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα της άσκησης για την πορεία της. Αναζητήστε πιθανά κρυφά δεδομένα που αναφέρονται και, εάν είναι δυνατό, δουλέψτε τα ώστε να τα φέρετε σε μια πιο κατανοητή για εσάς μορφή. Να θυμάστε ότι όσο περισσότερο διαρκεί η ενασχόληση σας με ένα πρόβλημα, τόσο πιο οικείο θα γίνεται αυτό για εσάς.
4. Πρώτα τα εύκολα
Ξεκινάμε πάντα από τα εύκολα. Συνήθως η σειρά με την οποία είναι φτιαγμένο ένα διαγώνισμα είναι και η ενδεδειγμένη (πρώτα η θεωρία και μετά οι ασκήσεις). Με τον τρόπο αυτό, κατοχυρώνοντας δηλαδή εύκολες μονάδες, κερδίζετε αυτοπεποίθηση. Εάν κάποιο ερώτημα σας δυσκολεύει, μην κολλήσετε σε αυτό. Βάλτε του ένα σημάδι με μολύβι και αφήστε το για το τέλος.
Κάποιες φορές τίθεται το εξής δίλημμα. “Να ξεκινήσω με τη λύση μιας άσκησης που μου θυμίζει κάτι και ίσως αργότερα ξεχάσω ή να προχωρήσω τα θέματα με τη σειρά;” Δεν πρόκειται να ξεχάσεις ένα θέμα που γνωρίζεις, είναι η απάντηση. Αντιθέτως, όσο περισσότερο χρόνο το αφήσεις στο μυαλό σου, τόσο πιο κατανοητό θα είναι εκείνο, όταν τελικά το ξεκινήσεις.
5. Οργάνωση Ασκήσεων
Το σημαντικότερο τμήμα του διαγωνίσματος αφορά τον τρόπο που οργανώνουμε τις ασκήσεις μας. Δεδομένα και ζητούμενα πρέπει να είναι καθαρογραμμένα και ομαδοποιημένα. Προσπαθήστε να αποφύγετε την επιφανειακή ανάγνωση μιας ερώτησης, ταυτίζοντας τη με θέματα που έχετε ήδη μελετήσει στο παρελθόν. Μη φτάσετε στο σημείο, αφού έχετε γράψει σελίδες ολόκληρες, να διαπιστώσετε ότι δεν έχουν σχέση με το θέμα και πρέπει να τις σβήσετε. Αυτό θα σήμαινε χαμένο χρόνο και περιττό άγχος. Προσωπικά, με βολεύει σε κάθε ερώτημα να ξεκινάω γράφοντας ποιο είναι το ζητούμενο μου και στο τέλος να τοποθετώ αυτό που μου ζητήθηκε σε ένα μικρό κουτάκι, ελαχιστοποιώντας έτσι την περίπτωση να έχω μπερδευτεί βρίσκοντας κάτι διαφορετικό.
Όταν είσαστε έτοιμοι, φτιάξτε ένα πλάνο για τη λύση του προβλήματος. Γράψτε σε συντομία μερικές λέξεις κλειδιά, που θα σκιαγραφούν την απάντηση σας. Είναι κάτι που θα σας βοηθήσει να κερδίσετε χρόνο. Οργανώνοντας την απάντησή σας με μια λογική σειρά, θα μπορέσετε να δώσετε την άποψή σας με επιχειρήματα αλλά και με επαρκή στοιχεία. Πολλές είναι οι περιπτώσεις που, ενώ γνωρίζουμε την απάντηση, γράφουμε σκόρπιες γνώσεις ή απόψεις, που τελικά μπερδεύουν τον αναγνώστη.
Όταν τελειώσετε με το πλάνο σας (που θα πρέπει να είναι σύντομο και περιεκτικό), μπορείτε να αρχίσετε να γράφετε. Οι απαντήσεις θα πρέπει να είναι συγκεκριμένες και να δίνουν τα στοιχεία που ζητά η ερώτηση. Αποφεύγετε να γράφετε οτιδήποτε γνωρίζετε γύρω από το θέμα που έχετε ρωτηθεί, αφήνοντας τον εξεταστή να επιλέξει αυτά που αφορούν την συγκεκριμένη ερώτηση. Να είστε σαφείς. Το μυαλό σας πρέπει να παραμένει συγκεντρωμένο στην ερώτηση που απαντάτε την κάθε δεδομένη στιγμή. Μην απαντάτε μια ερώτηση με το μυαλό σας στην επόμενη, αγωνιώντας να θυμηθείτε κάτι που έχετε προς στιγμή λησμονήσει.
Μερικές φορές παραδίδονται γραπτά ανορθόγραφα, με ελλείψεις και λάθη στη γραμματική, σαφώς μη εμφανίσιμα και αρκετές φορές με ασυναρτησίες και ασύνδετες σκέψεις. Βέβαια δεν υπάρχουν μονάδες για την εμφάνιση του γραπτού, επηρεάζουν όμως σημαντικά τους βαθμολογητές, όπου μέσα στο “χάος” ξεχωρίζει ένα προσεγμένο γραπτό. Σε αυτήν την κατεύθυνση προσέξτε λίγο τα γράμματα που κάνετε (ιδίως στην πρώτη σελίδα η οποία είναι η βιτρίνα του γραπτού). Είναι τα σχήματα καθαρά και μεγάλα ή πρόκειται για προχειροδουλειά; Χρησιμοποιείτε γεωμετρικά όργανα για τα σχήματα ή τα κάνετε με το χέρι; Ξεχωρίζουν οι προτάσεις και οι παράγραφοι στα όσα γράφετε; Μήπως έχετε την τάση να γράφετε και έξω από τα περιθώρια των σελίδων ή να στριμώχνετε τις λέξεις για να χωρέσουν όλα σε μία σειρά;
Φροντίστε οι πράξεις να είναι αναλυτικές, σε τέτοιο βαθμό ώστε να αποφύγετε ένα βιαστικό λάθος, αλλά ταυτόχρονα χωρίς να χρονοτριβείτε, στερώντας έτσι χρόνο από τα υπόλοιπα θέματα. Ξεκάθαρα γράμματα, περιγραφή με λόγια στα σημεία που θέλετε να αποδώσετε το νόημα και αρίθμηση με σχέσεις, όπου χρειάζεται να χρησιμοποιήσετε κάτι που βρήκατε νωρίτερα.
Στην αρχή κάθε απάντησης, πάντα να αναφέρετε πιο ερώτημα αναπτύσσετε, για παράδειγμα “Θέμα Γ1”. Σαφώς και δεν χρειάζεται να γράφετε τις απαντήσεις με τη σειρά. Μπορείτε να ξεκινήσετε από το “Θέμα Γ1”, να συνεχίσετε στο “Θέμα Β2” και μετά να επιστρέψετε στο “Θέμα Γ1”. Μη θεωρείτε όμως πως είναι υποχρέωση του βαθμολογητή να βρει τι κάνετε και τι εννοείτε. Αν αργότερα θελήσετε να συμπληρώσετε κάτι που θυμηθήκατε, στο “Θέμα Β3” για παράδειγμα, που έχετε ήδη γράψει προηγουμένως και δεν υπάρχει χώρος, μη βάλετε αστεράκια σαν παραπομπή. Επιστρέψτε στο τέλος του “Θέμα Β3” και συμπληρώστε κάποια παραπομπή όπως “συνεχίζεται μετά το Θέμα Δ4” ή κάτι παρόμοιο. Στην ουσία δεν αφήνουμε τίποτα στην τύχη. Εξηγούμε οτιδήποτε κάνουμε, βάζουμε τίτλους και αναφορές και προσπαθούμε να κάνουμε τη δουλειά του βαθμολογητή ευκολότερη.
6. Πανικός
Το να αγχωθεί (ή ακόμα χειρότερα, πανικοβληθεί) κάποιος κατά τη διάρκεια ενός διαγωνίσματος μόνο παράξενο δεν είναι. Το ιδανικό είναι να γνωρίζεις ότι είναι πιθανό να σου συμβεί, ώστε όταν συμβεί, να το αντιμετωπίσεις ευκολότερα. Κράτα την ψυχραιμία σου και συνέχισε την ανάγνωση των ερωτήσεων, δίνοντας έτσι χρόνο στον εγκέφαλο σου να τις κατανοήσει και να αρχίσει να σου προσφέρει λύσεις. Αν νιώθεις κάποια ένταση, σκέψου ότι έχεις προετοιμαστεί σκληρά και εντατικά για αυτή τη στιγμή και είσαι έτοιμος να την αντιμετωπίσεις με επιτυχία. Μερικές αργές αλλά βαθιές αναπνοές, σίγουρα θα σε βοηθήσουν να χαλαρώσεις διώχνοντας μακριά την ένταση. Αν το θέμα σε δυσκολεύει ιδιαίτερα, σημάδεψε το και άφησε το για αργότερα. Κι αν έχεις ακόμα εκείνο το χυμό μαζί σου, τώρα ήρθε η ώρα να τον αξιοποιήσεις.
7. Πρόχειρο
Καλό είναι να χρησιμοποιήσετε τις τελευταίες σελίδες του τετραδίου σας (πρόχειρο) όσο πιο λειτουργικά γίνεται. Δεν υπάρχει κανόνας για το αν πρέπει πρώτα να λύνετε τα θέματα στο πρόχειρο ή όχι, ο κάθε μαθητής διαμορφώνει το δικό του τρόπο. Εάν είναι σίγουρος για την απάντηση μπορεί να απαντήσει κατ' ευθείαν στο καθαρό. Αν όχι, τότε μάλλον θα δοκιμάσει στο πρόχειρο. Μερικές φορές μας έρχονται σκέψεις που δεν είμαστε σε θέση να εξακριβώσουμε. Προφανώς χρειάζεται να γράψουμε αυτές τις σκέψεις κάπου για να μην τις ξεχάσουμε και να μπορέσουμε αργότερα να ελέγξουμε τη χρησιμότητα τους. Αυτό ακριβώς κάνουμε στο πρόχειρο. Καταγράφουμε και ελέγχουμε τις σκέψεις μας.
Στο ερώτημα, αν δηλαδή πρέπει να γράφουμε πρώτα ολόκληρο το θέμα στο πρόχειρο και μετά να το αντιγράφουμε στο καθαρό, η απάντηση ίσως να γίνει πιο εύκολη εάν θεωρήσουμε το πρόχειρο σαν το θρανίο και το τρόπο που το χρησιμοποιούν οι μαθητές κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Συχνά χρειάζεται να σημειώνουν μία λέξη που τους παραπέμπει κάπου, να κάνουν πράξεις, να γράφουν κάποιο τύπο που ίσως αργότερα ξεχάσουν, να ξεκινήσουν την αρχή από μία παράγραφο που σκέφτονται να αναπτύξουν. Κανένας μαθητής όμως δε γράφει στο θρανίο ολόκληρα θέματα με σκοπό να τα αντιγράψει μετά στο καθαρό. Κάπως έτσι πρέπει να είναι και η χρήση του πρόχειρου. Γράφουμε στο πρόχειρο όσα χρειαζόμαστε μέχρι να πάρουμε μπρος. Αν βέβαια δε νιώθουμε άνετα, τότε ναι, θα χρειαστεί να γραφτούν πρώτα όλα στο πρόχειρο. Η επιλογή είναι φυσικά δικιά σας, αρκεί να μην ξεχαστείτε και σπαταλήσετε πολύτιμο χρόνο.
8. Διευκρινίσεις
Να έχετε το νου σας για τυχόν διευκρινίσεις που θα δοθούν. Ακόμα κι αν εκείνη τι στιγμή κάνετε κάτι διαφορετικό, αφήστε το για λίγο και συγκεντρωθείτε σε αυτό που λέει ο καθηγητής σας. Αν εσείς οι ίδιοι βρείτε κάποια ασάφεια στην άσκηση, ζητήστε διευκρίνιση όσο το δυνατόν συντομότερα. Προσέξτε, διευκρίνιση δεν είναι να ρωτήσετε πως λύνετε η άσκηση ή αν αυτό που γράφετε είναι σωστό.
9. Πριν παραδόσεις
Μην αμελήσετε να προγραμματίσετε το χρόνο σας έτσι ώστε να σας μείνει ένα δεκάλεπτο στο τέλος για έλεγχο. Στον έλεγχο αυτό θα περάσετε όλα τα θέματα από την αρχή. Να θυμάστε ότι δεν αφήνουμε τίποτα αναπάντητο, έστω κι αν κάποιες ερωτήσεις επιλογής χρειαστεί να τις απαντήσουμε σχεδόν στην τύχη. Το θέμα είναι πως ακόμα και σε θέματα που δεν γνωρίζετε την απάντηση, σίγουρα έχετε κάποιες ιδέες. Είναι καλύτερο να γράφετε αυτές τις ιδέες, παρά να αφήνετε κάποιο θέμα κενό από απάντηση. Αν γράψετε κάτι, ακόμα κι αν εκείνη τη στιγμή σας φαίνεται λάθος, δεν έχετε να χάσετε απολύτως τίποτα. Αν όμως αυτό που γράψετε είναι μέρος της απάντησης, τότε σίγουρα θα πάρετε και τις μονάδες που του αναλογούν. Δεν είναι κρίμα να έχετε δοκιμάσει κάτι στο πρόχειρο, χωρίς να το μεταφέρετε, και τελικά να είναι σωστό; Δε σβήνουμε ποτέ αυτά που έχουμε γράψει. Χιλιάδες παιδιά κάθε χρόνο σβήνουν σωστές απαντήσεις από ανασφάλεια, νομίζοντας ότι είναι λανθασμένες, αμφισβητώντας την τελευταία στιγμή ακόμη και τις βασικές τους γνώσεις.
Πριν το τέλος τσεκάρουμε μονάδες μέτρησης και κυρίως σιγουρευόμαστε ότι βρήκαμε αυτό που μας ζήτησε. Είναι κλασικό λάθος να μας ζητείται συντελεστής τριβής και να βρίσκουμε τριβή ή να μας ζητείται ποσό και να βρίσκουμε ποσοστό. Σιγουρευτείτε ότι δεν έχετε ξεχάσει πράγματα στο πρόχειρο.
10. Διορθωμένο γραπτό
Το σημαντικότερο στάδιο σε ένα διαγώνισμα, αυτό που συνήθως οι περισσότεροι παραλείπουν, είναι τα πράγματα που πρέπει να κάνουμε αφού παραλάβουμε το γραπτό μας πίσω διορθωμένο (αυτό προφανώς δεν αφορά την εξέταση των Πανελλαδικών). Τα λάθη που κάναμε και ο τρόπος σκέψης μας υπό πίεση, είναι πληροφορίες που δεν επιτρέπεται να αγνοήσουμε. Δώστε την απαραίτητη προσοχή και όπου αυτό είναι εφικτό, δοκιμάστε να λύσετε τα θέματα εκείνα που την πρώτη φορά δεν είχατε καταφέρει.
Θα πρέπει να κατανοήσετε ότι ένα καλό γραπτό δεν εξασφαλίζεται από άπειρες ώρες διαβάσματος αλλά από έξυπνες κινήσεις που μεγιστοποιούν την απόδοση μας. Εκμεταλλευτείτε αυτά που μάθατε, εφαρμόζοντας τις τεχνικές αυτές στην επόμενη γραπτή εξέταση και να θυμάστε... “το περίσσιο άγχος δεν βοήθησε ποτέ κανέναν”. Καλή επιτυχία!
Γιατρομανωλάκης Γιάννης
Βιβλιογραφία:
• www.studyandexam.com - How To Increase Concentration (Abdul Majid)
• edu.klimaka.gr - Πώς να γράφουμε καλύτερα στις εξετάσεις
• www.doraperpera.gr - Το εφαλτήριο επιτυχίας (Πέρπερα Δώρα)
• pythagoras-edu.gr - Συμβουλές στους Υποψηφίους
10 μυστικά για τα διαγωνίσματα
