Η φιλόλογος του Εκπαιδευτικού Ομίλου "Πράξη και Πρόοδος", Τζωρτζάκη Ελένη, γράφει ένα κείμενο για την Αποκριά.
Πολλά από τα έθιμα της Αποκριάς και του καρναβαλιού αντιστοιχούν με τα έθιμα των αρχαίων Ελλήνων που σχετίζονταν με τη διονυσιακή λατρεία. Η πολύτιμη αυτή κληρονομιά κατάφερε να φτάσει στα χέρια μας χάρη στο Μέγα Κωνσταντίνο και το διάταγμα των Μεδιολάνων που ο ίδιος εξέδωσε για την ανεξιθρησκία. Ο Διόνυσος ήταν ο θεός του κρασιού και της χαράς και οι γιορτές προς τιμήν του ήταν τρεις και ξεκινούσαν τον μήνα Ποσειδέωνα, δηλαδή το μήνα Δεκέμβριο. Στην πρώτη μεγαλοπρεπή πομπή που διοργανώνονταν για το θεό μετέφεραν το άγαλμα του στους αγρούς για την ενίσχυση των καλλιεργειών. Οι συμμετέχοντες τραγουδούσαν μεθυσμένοι και αντάλλασαν μεταξύ τους άσεμνα σχόλια, αφού οι προσβολές και η σάτιρα ακόμα και σε βάρος των θρησκευτικών και πολιτικών αρχών επιτρέπονταν. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι χαρακτηριστικό στοιχείο της πομπής αποτελούσε ο φαλλός, ο οποίος συμβόλιζε τη γονιμότητα και τη δύναμη της δημιουργίας. Το έθιμο αυτό τηρείται ακόμα και σήμερα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τις απόκριες, όπως στην περιοχή του Τυρνάβου. Η δεύτερη γιορτή προς τιμήν του Διονύσου γίνονταν κατά το μήνα Ανθεστηρίωνα, δηλαδή τον Φεβρουάριο γι’ αυτό κι ονομάζονταν Ανθεστήρια. Η γιορτή αυτή περιελάμβανε αγώνες οινοποσίας και κατά τη διάρκειά της προσφέρονταν η «πανσπερμία». Η «πανσπερμία» ήταν ένα φαγητό από διάφορα όσπρια και σπόρους σιταριού που συνδέονταν με τη λατρεία των νεκρών και του θεού Ερμή που μετέφερε τις ψυχές τους στον κάτω κόσμο. Το φαγητό αυτό προσφέρετε στις μέρες μας την Καθαρά Δευτέρα καθώς και άλλες ημέρες νηστείας σε πολλές περιοχές της Κρήτης με την ονομασία «ψαροκόλυβα» ή «παλικάρια». Η λέξη «παλικάρια» θεωρείται ότι αποτελεί παραφθορά της λέξεις πολυσπόρια. Μάλιστα οι παλαιότεροι συνήθιζαν να σκορπούν μερικά «ψαροκόλυβα» στα αλώνια και στα χωράφια τους λέγοντας: «Φάτε πουλιά χορτάσετε και το Θεό δοξάσετε». Τέλος, τα μεγάλα Διονύσια διοργανώνονταν το μήνα Ελαφηβολιώνα, δηλαδή το Μάρτιο κατά τα οποία νέοι περιέφεραν το ομοίωμα του Θεού Διονύσου σε όλη την πόλη. Παρθένες κόρες κρατούσαν μεγάλα καλάθια γεμάτα με φρούτα, φύλλα κισσού και αλάτι. Πίσω ακολουθούσαν φαλλοφόροι άνδρες που τραγουδούσαν φαλλικά άσματα φορώντας μάσκες και οι ιθύφαλλοι, άνδρες μεταμφιεσμένοι σε γυναίκες. Στη συνέχεια έσφαζαν εκατοντάδες βόδια που προσφέρονταν προς τιμήν του θεού. Η παράδοση αυτή, επίσης, τηρείται μέχρι σήμερα στη Λέσβο και σε άλλες περιοχές και έχει την ονομασία κουρμπάνι ή κουλμπάνι. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τον όρο κορμπάν που σημαίνει θυσία ζώου. Όπως, λοιπόν, οι διονυσιακές γιορτές έτσι και η Αποκριά αποτελεί μια γιορτή με ψυχαγωγική και κοινωνική διάσταση που σχετίζεται με την ανατροπή της τάξης του κόσμου και λειτουργεί εξισορροπητικά για τις κοινωνικές συνθήκες. Για μερικές μόνο μέρες του έτους δίνεται η δυνατότητα στον άνθρωπο να μεταμφιεσθεί και μέσω της θεατρικής ψευδαίσθησης να μεταφερθεί σε έναν κόσμο ουτοπικό. Μέσα από τη φάρσα και το ξεφάντωμα καταφέρνει να ξεχάσει τις καθημερινές έγνοιες και να διαμαρτυρηθεί για τα κακώς κείμενα μέσα από τη διακωμώδηση προσώπων και καταστάσεων. Επίσης σημαντικό είναι ότι οι παραδόσεις αυτές βοηθούν τον άνθρωπο πνευματικά και σωματικά, αφού στη συνέχεια ακολουθεί η σαρακοστή, η προετοιμασία για το Πάσχα. Ακριβώς το ίδιο συνέβαινε και στην αρχαία Ελλάδα όπου οι πρόγονοι μας προετοίμαζαν τον εαυτό τους για τα Ελευσίνια μια μεγάλη γιορτή προς τιμήν της θεάς Δήμητρας. Πηγές: http://www.emena.gr/1wp-content/uploads/2009/01/465-490_alexakis.pdf http://www.greekpress.ca Bernard Zimmermann, Η αρχαία ελληνική κωμωδία, εκδόσεις Δημ. Ν. Παπαδήμα (Αθήνα 2011)
