Η φιλόλογος του Εκπαιδευτικού Ομίλου "Πράξη και Πρόοδος", Τζωρτζάκη Ελένη, επισημαίνει στο άρθρο της την αναγκαιότητα μεταστροφής της εκπαιδευτικής φιλοσοφίας.

Είναι πλέον κοινά παραδεκτό ότι το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των νέων και δεν συνάδει με την πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη κοινωνία στην οποία ζούμε. Η διεθνοποίηση και η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας είναι μόνο μερικοί από τους παράγοντες που καθιστούν αναγκαία την αναθεώρησή του.

Το μοντέλο των εκπαιδευτικών συστημάτων της Δύσης έχοντας σχεδιαστεί λίγο μετά τη βιομηχανική επανάσταση δημιουργήθηκε με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξυπηρετεί τις ανάγκες της βιομηχανοποίησης. Έτσι, ο κύριος στόχος της εκπαιδευτικής διαδικασίας ήταν η ένταξη των μαθητών στο οικονομικό σύστημα. Ολοένα και περισσότερο συνειδητοποιούμε την αναποτελεσματικότητα αυτού του μοντέλου. Παρ’ όλα αυτά στο μυαλό μας, μάλλον, εξακολουθεί να υπάρχει το τρίπτυχο «πτυχίο- δουλειά- χρήματα». Πως, όμως, μπορούμε να βασιζόμαστε ακόμα σε αυτό το μοντέλο, όταν είναι αδύνατο πια να προβλέψουμε τις οικονομικές μεταβολές, άρα και τις μελλοντικές ανάγκες της αγοράς εργασίας; Από την άλλη πλευρά, εάν θεωρηθεί από όλους μας δεδομένη η αναντιστοιχία της εκπαίδευσης με το οικονομικό σύστημα, τότε θα υπήρχε ένα κίνητρο ισχυρό για τους νέους, ώστε να συνεχίσουν να μορφώνονται; Από τα παραπάνω αποδεικνύεται ότι οι αέναες και αποσπασματικές αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος δεν φέρουν κανένα αποτέλεσμα, γι’ αυτό απαιτείται άμεση μεταστροφή της εκπαιδευτικής φιλοσοφίας. Χρειαζόμαστε ένα σύστημα βασισμένο στις πραγματικές ανάγκες του σύγχρονου μαθητή, που θα παρέχει εκτός από πρακτικές γνώσεις, πολύπλευρη καλλιέργεια.

Αρχικά, στόχος της εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι η παραγωγή κριτικά σκεπτόμενων πολιτών, «ανθρώπων ικανών να συγκρίνουν, να συνδυάζουν, να συνθέτουν και να ταξινομούν παραστάσεις και έννοιες με βάση τη λογική, ώστε να δίνουν μια λύση» (Παρασκευόπουλος, Ι., 2004). Είναι αναγκαίο τα παιδιά να μάθουν να καταστρώνουν λογικά επιχειρήματα, να αμφισβητούν τα παραδεδομένα και αναζητούν μόνα τους την αλήθεια. Μόνο έτσι οι νέοι θα είναι σε θέση να επεξεργάζονται την πληθώρα πληροφοριών και μηνυμάτων που δέχονται καθημερινά και θα καταφέρουν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους παράλληλα με την παγκοσμιοποίηση. Όσο απαραίτητη κρίνεται η καλλιέργεια της κριτικής- συγκλίνουσας σκέψης, άλλο τόσο απαραίτητη είναι και η καλλιέργεια της δημιουργικής- αποκλίνουσας σκέψης. Η δεύτερη βασίζεται στη φαντασία και επιδιώκει την παραγωγή πρωτότυπων ιδεών. Η ανάπτυξή της καθιστά τους νέους ικανούς να αναλύουν και να εξερευνούν ιδέες σε βάθος αναζητώντας τη λύση διαφόρων προβλημάτων με παραπάνω από έναν τρόπους. Η τακτική που ακολουθεί το σημερινό σχολείο, όχι μόνο δεν επιτρέπει την ανάπτυξη της φαντασίας, αλλά κατευθύνει τους μαθητές να αναζητούν τη μία και μοναδική λύση πείθοντας τους ότι οποιοσδήποτε άλλος τρόπος προσέγγισης της λύσης είναι λάθος.

Καταλήγουμε, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι όποια αλλαγή κι αν γίνει, αν δεν έχει στόχο την αποσύνδεση της εκπαίδευσης από την ωφελιμιστική αντιμετώπιση της γνώσης και την ανάδειξη του σχολείου ως χώρου δημιουργικότητας και ανάπτυξης της προσωπικότητας των νέων, δεν θα φέρει καμία ουσιαστική αλλαγή. Πρέπει επιτέλους η γνώση να τεθεί ως αυτοσκοπός και να πάψει να αποτελεί μέσο για την κατάκτηση άλλων στόχων, όπως η επαγγελματική αποκατάσταση. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ο Σωκράτης την εξίσωνε με την ίδια την αρετή και τόνιζε ότι πρέπει κανείς να την αναζητά πριν από όλα τα άλλα ιδιωτικά του συμφέροντα.

Πηγές:

• Τ. Καφαντάρη, Τεχνολογικές καινοτομίες στην εκπαίδευση, Το Βήμα (12-01-2003)

• http://repository.edulll.gr/edulll/retrieve/3352/1008.pdf

• Ken Robinson, Βίντεο, Υoutube, Αλλαγή των Εκπαιδευτικών Προτύπων