Η φιλόλογος του Εκπαιδευτικού Ομίλου "Πράξη και Πρόοδος", Ζαχαριουδάκη Ελένη, σχολιάζει στο κείμενό της, τις συχνές αλλαγές στο χώρο της παιδείας.
ΠΑΙΖΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ; Τα τελευταία χρόνια γίνεται φανερό ότι κάθε φορά που η διακυβέρνηση της χώρας μας αλλάζει, ως πρώτιστη μέριμνα των εκάστοτε κυβερνόντων παρουσιάζονται οι μεταρρυθμίσεις στην παιδεία. Βέβαια, η πλειοψηφία του εκπαιδευτικού κόσμου -και όχι μόνο- συμφωνεί ότι το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδος χρήζει άμεσης ανασυγκρότησης όμως αλλαγές που συντελούνται τόσο συχνά (σχεδόν κάθε χρόνο) και σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, είναι δυνατόν να επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα; Εντούτοις, ας εξετάσουμε ποιοί είναι οι στόχοι που γίνεται προσπάθεια να υλοποιηθούν μέσα απ’ αυτές τις αλλαγές. Τις περισσότερες φορές οι εξαγγελίες είναι σχετικές με τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης, ώστε να μπορέσει να συμβαδίσει με τις τρέχουσες ανάγκες της κοινωνίας αλλά υπογραμμίζεται και η σημασία της κριτικής σκέψης των μαθητών και αυριανών πολιτών. Στο σημείο όμως αυτό γεννιέται το εύλογο ερώτημα για το εάν αυτό το ενδιαφέρον είναι πραγματικό ή πρόκειται για ένα επικοινωνιακό τερτίπι που εξυπηρετεί βαθύτερους σκοπούς. ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (;) Αφενός, παρατηρώντας τη σχολική πραγματικότητα προκύπτει η διαπίστωση πως αυτός ο εκσυγχρονισμός της παιδείας μάλλον μένει σε θεωρητικό επίπεδο. Στη σύγχρονη εποχή η τεχνολογία έχει εισβάλει στη ζωή των ανθρώπων σε όλους τους τομείς, είναι συνυφασμένη με την ανάπτυξη των επιστημών, θετικών και ανθρωπιστικών, και η επιστήμη της πληροφορικής είναι ο δίαυλος της επαφής του ανθρώπου με τα τεχνολογικά επιτεύγματα. Αυτή η συνειδητοποίηση φαίνεται ότι έχει γίνει από πολλούς εκπαιδευτικούς φορείς του εξωτερικού, με αποτέλεσμα το μάθημα της πληροφορικής να κατέχει την πρώτη θέση στα πλαίσια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Από την άλλη πλευρά, ερχόμενοι στην ελληνική σχολική πραγματικότητα, παρατηρούμε ότι, ενώ με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών θα μπορούσε να καταστεί η εκπαιδευτική διαδικασία ευχάριστη για τους μαθητές, παρ’ όλα αυτά το συγκεκριμένο μάθημα είναι εντελώς υποβαθμισμένο. Πώς, λοιπόν, η εκπαίδευση θα ανταποκριθεί στις ανάγκες της τεχνολογικά αναπτυγμένης και παγκοσμιοποιημένης εποχής που διανύουμε; ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ (;) Αφετέρου, όσον αφορά την πνευματική καλλιέργεια και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, το ερώτημα που δημιουργείται και πάλι έχει να κάνει με το κατά πόσο επιτυγχάνεται αυτός ο σκοπός που τονίζεται και σε όλα τα αναλυτικά προγράμματα. Και αυτός ο προβληματισμός εντείνεται όταν σαν εκπαιδευτικός καλείσαι να καλλιεργήσεις αυτή την πνευματική ικανότητα στους μαθητές μέσα από τα λεγόμενα «θεωρητικά» μαθήματα. ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Όταν φτάνει η ώρα της διδασκαλίας διαπιστώνεις ότι δεν έιναι εφικτό να διαμορφώσεις ανθρώπους με πολύπλευρη προσωπικότητα. Συγκεκριμένα στο μάθημα της Έκθεσης-Έκφρασης που σου παρέχεται η δυνατότητα να αναπτύξεις τη σκέψη σου, τον προβληματισμό σου και να οδηγηθείς σ’ έναν εποικοδομητικό διάλογο με τους μαθητές σου, δημιουργούνται προσκόμματα, καθώς εμφανίζεται το θέμα της διδακτέας ύλης, η οποία θα πρέπει να ολοκληρωθεί σε περιορισμένο χρονικό πλαίσιο για τις ανάγκες των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Eπιπροσθέτως, η τυποποίηση της γλωσσικής διδασκαλίας παρεμποδίζει τη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων των μαθητών, οι οποίοι καλούνται να αποστηθίσουν προκατασκευασμένες φόρμουλες και συγκεκριμένες εκφράσεις για την παραγωγή λόγου. Μ’ αυτόν τον τρόπο όμως δεν αφήνονται ελεύθεροι να σκεφτούν και να αποτυπώσουν τη σκέψη τους. ΙΣΤΟΡΙΑ Ανάλογη διαδικασία ακολουθείται στο μάθημα της Ιστορίας και των Αρχαίων Ελληνικών. Ιδιαίτερα στη σύγχρονη εποχή, μια εποχή οικονομικής εξάρτησης, ξενομανίας αλλά και ξενοφοβίας το μάθημα της Ιστορίας θα έπρεπε να καλλιεργεί την εθνική συνείδηση στους μαθητές, αλλά και την ιστορική συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού μέσα στο χρόνο καθώς και την αλληλεπίδρασή του με άλλους λαούς. Πώς όμως θα επιτυχθεί αυτό, όταν η ιστορική γνώση προβάλλεται κατακερματισμένη και αποσπασματική; Πώς θα καλλιεργήσει ο μαθητής την κρίση του, όταν δεν κατανοεί τις αιτιώδεις σχέσεις των γεγονότων και όταν καλείται απλά να απομνημονεύει κάποιες σελίδες για χρησιμοθηρικούς σκοπούς; ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Τέλος, αυτή η παθητική πρόσληψη της γνώσης από τους μαθητές παρατηρείται και στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Ο σκοπός εδώ είναι η εμβάθυνση στον φιλοσοφικό κόσμο των αρχαίων κειμένων και η ανάσυρση τρόπων ζωής, σκέψης, ηθικών αξιών και προτύπων. Αυτό θα ήταν εφικτό με τη σωστή χρήση των κατάλληλων εργαλείων, της γραμματικής,του συντακτικού και των λεξικών. Όμως, αντί οι μαθητές να εξασκούνται στη σωστή επεξεργασία των κειμένων, που θα τους οδηγήσει στη σύνθεση και την πολύπλοκη σκέψη, αναλώνονται στην αποστήθιση τύπων εξυπηρετώντας βαθμοθηρικούς σκοπούς. Συμπερασματικά, θα αναφέρω ότι, αν θέλουμε πραγματικά να χαράξουμε μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση θα πρέπει να επικεντρωθούμε σε μια εθνική πολιτική, η οποία δεν θα αλλάζει με τις κυβερνήσεις, αλλά θα προϊστανται μη πολιτικά πρόσωπα, τα οποία θα υλοποιούν τους εκάστοτε εκπαιδευτικούς στόχους.
